Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης
Στην Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης, η HealthcarePro SOLUTIONS τονίζει τη σημασία της υγείας των οστών, της έγκαιρης διάγνωσης και …
Ορφανά Φάρμακα στην Κύπρο: Ένα Κενό στην Πρόσβαση
Από: HealthcarePro SOLUTIONS
21 Αυγούστου, 2025
4 λεπτά για ανάγνωση
Τα ορφανά φάρμακα—εξειδικευμένα φάρμακα που αναπτύσσονται για σπάνιες ασθένειες, οι οποίες επηρεάζουν μόνο ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού—είναι απαραίτητα αλλά συχνά οικονομικά μη βιώσιμα προϊόντα χωρίς κρατικά κίνητρα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).
Χάρη σε πολιτικές της ΕΕ, όπως η αποκλειστικότητα στην αγορά, οι απαλλαγές από τέλη και οι κεντρικές αδειοδοτήσεις, η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην ανάπτυξη αυτών των θεραπειών.
Ωστόσο, στην Κύπρο, οι ασθενείς με σπάνιες παθήσεις συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στην πρόσβαση σε αυτά τα σωτήρια φάρμακα.
Περιορισμένη Διαθεσιμότητα και Μη Πλήρης Αποζημίωση
Σήμερα, μόνο περίπου 36% των ορφανών φαρμάκων που εγκρίθηκαν από την ΕΕ είναι διαθέσιμα στην Κύπρο, και κανένα από αυτά δεν αποζημιώνεται πλήρως μέσω του εθνικού συστήματος υγείας.
Αντίθετα, η πρόσβαση εξαρτάται από:
- Προγράμματα Ονομαστικών Ασθενών — σε ατομική βάση, συχνά αργά και με υψηλή διοικητική επιβάρυνση
- Κατ’ εξαίρεση Εγκρίσεις — αξιολογούνται μεμονωμένα και με ασυνέπεια
- Ιδιωτική Αγορά — συνήθως απαγορευτικά δαπανηρή για τους περισσότερους ασθενείς
Αυτό το κατακερματισμένο σύστημα πρόσβασης οδηγεί σε ουσιαστικές καθυστερήσεις, οικονομικά βάρη και ανισότητα στη φροντίδα—ακόμη και όταν υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες.
Ένα Ευρύτερο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο
Σε ολόκληρη την ΕΕ, οι πολιτικές αποζημίωσης διαφέρουν σημαντικά. Στη Δυτική Ευρώπη, χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία αποζημιώνουν την πλειοψηφία των ορφανών φαρμάκων, ενώ σε μικρότερα κράτη-μέλη όπως η Κύπρος, η κάλυψη είναι πολύ πιο περιορισμένη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).
Χωρίς ειδικές εθνικές πρόνοιες για την κάλυψη των ορφανών φαρμάκων, η Κύπρος υστερεί σε σχέση με τους περισσότερους ευρωπαίους εταίρους στην καθολική πρόσβαση.
Δομικά Κενά στο Σύστημα της Κύπρου
Παρόμοιες δομικές ελλείψεις εκτείνονται πέρα από την πρόσβαση στα ίδια τα φάρμακα:
- Μητρώα Σπάνιων Νοσημάτων: Η Κύπρος στερείται εθνικών μητρώων, αν και υπάρχουν κάποια ειδικά ή με πρωτοβουλία ασθενών (RD-Action Report).
- Γενετικός Έλεγχος & Νεογνικός Προσυμπτωματικός Έλεγχος: Παρότι καλύπτονται οικονομικά ορισμένες εξετάσεις, δεν υπάρχει νομοθεσία που να διασφαλίζει καθολική ή τυποποιημένη πρόσβαση (RD-Action Report).
- Κλινικές Κατευθυντήριες Γραμμές & Εκπαίδευση: Δεν υπάρχουν εθνικές κατευθυντήριες γραμμές για τα σπάνια νοσήματα, αν και πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές δράσεις και εκστρατείες ευαισθητοποίησης (RD-Action Report).
Πρόσφατες Εξελίξεις & Ελπίδα στον Ορίζοντα
Υπάρχουν ενθαρρυντικές ενδείξεις προόδου:
- Η Κύπρος έχει προσθέσει καινοτόμα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ορφανών, στη λίστα του εθνικού Συστήματος Υγείας τα τελευταία χρόνια (Υπουργείο Υγείας Κύπρου).
- Ο ΟΑΥ (Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας) χρησιμοποιεί Συμφωνίες Διαχείρισης Εισόδου (MEAs) — συμφωνίες βασισμένες σε αποτελέσματα για φάρμακα υψηλού κόστους, που ίσως ανοίξουν τον δρόμο για τα ορφανά φάρμακα (Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας Κύπρου).
- Έχει συσταθεί Επιτροπή Ειδικών Αιτημάτων και Συμβούλιο Ελέγχου για να εξετάζουν αιτήματα για σπάνια φάρμακα και προσφυγές για μη καταχωρημένα σκευάσματα (Υπουργείο Υγείας Κύπρου).
Αν και καμία δομική λύση δεν έχει καλύψει πλήρως το κενό στα ορφανά φάρμακα, αυτές οι αλλαγές σηματοδοτούν αυξανόμενη πολιτική και οργανωτική βούληση για βελτίωση της πρόσβασης.
Συνοπτικό Χρονοδιάγραμμα
| Κύριο Ζήτημα | Κατάσταση στην Κύπρο |
|---|---|
| Διαθεσιμότητα | Μόνο ~36% των ορφανών φαρμάκων της ΕΕ είναι προσβάσιμα |
| Αποζημίωση | Κανένα δεν αποζημιώνεται πλήρως |
| Μηχανισμοί Πρόσβασης | Κατ’ εξαίρεση, Ονομαστικά Προγράμματα, ιδιωτική πληρωμή |
| Δομικές Υποστηρίξεις | Περιορισμένα μητρώα, καμία εθνική πολιτική ή κατευθυντήριες γραμμές |
| Τρέχοντα Μέτρα | MEAs, επιτροπές ειδικών αιτημάτων, προσθήκη καινοτομιών στις λίστες |
Γιατί Έχει Σημασία
Οι ασθενείς που ζουν με σπάνιες ασθένειες συχνά αντιμετωπίζουν επείγουσα ανάγκη—κάθε καθυστέρηση ή εμπόδιο μπορεί να σημαίνει επιδείνωση, ταλαιπωρία ή απώλεια κρίσιμων θεραπευτικών παραθύρων. Το σημερινό πλαίσιο στην Κύπρο επιβάλλει απαράδεκτα βάρη σε άτομα και οικογένειες, οι οποίοι πρέπει να παλέψουν με τη γραφειοκρατία και την έλλειψη για να επιβιώσουν.
Τι Πρέπει να Γίνει Στη Συνέχεια
- Ενσωμάτωση των ορφανών φαρμάκων στη λίστα αποζημίωσης με ειδικά κριτήρια.
- Στήριξη και ενίσχυση της εθνικής υποδομής για σπάνια νοσήματα—από μητρώα μέχρι κατευθυντήριες γραμμές.
- Επέκταση και θεσμοθέτηση των MEAs και άλλων καινοτόμων στρατηγικών τιμολόγησης για να συμπεριλάβουν θεραπείες υψηλού κόστους.
- Διασφάλιση συνεχούς συμμετοχής ασθενών και ιατρών στον σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων.
- Προώθηση διασυνοριακών ή κοινών προμηθειών με άλλα μικρά κράτη-μέλη της ΕΕ ώστε να ενισχυθεί η διαπραγματευτική δύναμη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).
Αναδεικνύοντας τα συστημικά κενά—και φωτίζοντας μέτριες αλλά ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις—αυτό το άρθρο όχι μόνο ενημερώνει αλλά και υποστηρίζει την ανάγκη για επείγουσα αλλαγή. Η Κύπρος έχει αρχίσει να ανοίγει τον δρόμο, αλλά απαιτείται πολύ περισσότερη δράση ώστε να διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση στα ορφανά φάρμακα για όλους.